POLIS-conferentie 2025: Europese steden zetten leefbaarheid centraal

De POLIS-editie van 2025 brak records qua aantal deelnemers, de magische grens van 1000 participanten werd gepasseerd. POLIS is het netwerk van Europese steden en regio's die samenwerken om innovatieve technologieën en beleid voor lokaal vervoer te ontwikkelen.

Na een week eerder te zijn uitgeroepen tot beste fietsstad ter wereld had gaststad Utrecht de wind in de zeilen. De congresgangers konden kiezen uit 32 sessies. De twee plenaire sessies waren ingeruimd voor keynote-speakers, waaronder Jan Peter Balkenende als voorzitter van New Mobility Foundation (over vervoersarmoede) en Sam Johnson, duurzaamvervoerspecialist van de Wereldbank. De speech van Johnson ging over het pleidooi om 10% van de investeringen in wegen te reserveren voor leefbare straten. "Livable Cities and Towns require Livable Streets. And a Street is only a Livable Street if it Enables Active Mobility." Bekijk hier de presentatie.

CROW was vertegenwoordigend met zes kenniswerkers: Emile Oostenbrink, Eric de Kievit, Wilma Slinger, Hillie Talens, Ronald van der Weerd en Marco van Burgsteden. Voorafgaand aan de conferentie, op 25 november, waren Hillie en Emile samen met Eric bij het side-event Designing for better walking - The CROW Design Manual, waar Hillie de Engelse vertaling van de Ontwerpwijzer voetgangers presenteerde.

Eric de Kievit nam in de middag als CROW-partner deel aan de algemene ledenvergadering van POLIS.

Ronald bezocht de logistieke deelsessies. Daaruit bleek dat gemeenten zoeken naar methoden om stadslogistiek in goede banen te leiden en dat datavergaring een van de uitdagingen is. Daarover publiceerde CROW recentelijk de Handreiking logistiek en de Omgevingswet.

Wilma en Emile presenteerden bij de parallelsessies de Design Manual for pedestrians. De 'voetsnoepjes' die ze uitdeelden, met een QR-code naar de uitgave, vonden gretig aftrek.

Marco van Burgsteden presenteerde samen met zelfstandig adviseur Gerard Martens de Richtlijn en Leidraad voor Multimodale netwerkkaders. Met de leidraad kunnen wegbeheerders afwegen hoe auto’s, bussen, fietsers, voetgangers en eventuele andere modaliteiten over de netwerken kunnen worden geleid.

De leidraad helpt bij het digitaal verwerken van die keuzes, zodat ze op een eenduidige manier kunnen worden gedeeld met aanbieders van bijvoorbeeld navigatiediensten. Dit is belangrijk, want via de Europese RTTI-verordening (Real Time Traffic Information) zijn deze dienstverleners verplicht om de overheidsdata te gebruiken als ze voldoende op orde zijn.

In dat kader heeft CROW in POLIS-verband de publicatie Traffic Circulation Plans gemaakt, die mede ten grondslag ligt aan verdere Europese samenwerking in onder andere het TISGRADE-project.

In een parallelsessie over Sustainable Urban Mobility Plans (SUMPs) benadrukte Marco dat er al veel lopende beleidsprocessen zijn op nationaal, regionaal en gemeentelijk niveau. Denk hierbij aan de verplichtingen vanuit de Omgevingswet om een omgevingsvisie te hebben, waarin vanaf 2027 ook de mobiliteitsdoelstellingen moeten zijn opgenomen.

Denk ook aan de lopende regionale mobiliteitsprogramma’s (RMPs) die uitvoering geven aan de afspraken uit het Klimaatakkoord, en recentelijk aan de keuze om de afstemming van Rijks- en decentraal beleid te baseren op het bereikbaarheidspeil en bereikbaarheidsprofielen. Het advies van Marco is om pragmatisch te werk te gaan en

• vooral bestaande beleidsuitgangspunten te verzamelen en tegen het licht te houden;
• bij het maken van een SUMP de regionale samenwerking van de RMP-regio’s maximaal te benutten;
• te zorgen dat de doelstellingen van SUMP goed aansluiten op de omgevingswaarden die in de omgevingsvisie zijn vastgelegd, waarbij voor mobiliteit de omgevingswaarde ‘bereikbaarheid’ centraal staat.

Emile bezocht de deelsessie onder de brede titel ‘Verkeersveiligheid, snelheid, scholen, voorsteden en systematische aanpak’ en mocht daar kort de Design Manual for Pedestrians presenteren. Belangrijkste conclusies uit de presentaties:

• Uit onderzoek in Rotterdam na de invoering van 30 km/uur in 56 straten bleken waargenomen snelheidsovertredingen en agressief rijgedrag verminderd. De invloed op de veiligheid op trottoirs en fietspaden bleef onduidelijk en er was geen sprake van waargenomen verkeerslawaai en geurhinder.
• Uit de ervaring met ‘schoolvervoerplannen’ in de stad Brugge kunnen lessen worden geleerd als: zorg voor inzicht in de routes die kinderen nemen naar school, breng orde in de chaos rond scholen. Schoolvervoerplannen kunnen een katalysator zijn voor bredere verbeteringen op het gebied van stedelijke mobiliteit.
• Uit een presentatie over een veldonderzoek in Nederland in het kader van The Digital Road Manager bleek dat er weinig bewustzijn of kennis is van de Intelligente Snelheidsassistent (ISA) bij gemeenten. Er is geen actuele digitale kaart met snelheidslimieten en er is geen ervaring met digitale uitwisseling met derden. Hier worden vervolgstappen in gezet, waar ook CROW bij is betrokken.

In een parallelsessie ‘Pedestrian Power: Leading by Walking’ waren Wilma en Emile aanwezig bij de presentatie van een aantal Europese voorbeelden van manieren om lopen te stimuleren. Voorbeelden van een integrale gemeentelijke aanpak zijn Parijs en Utrecht. In Lund, Zweden is met een campagne geprobeerd om senioren meer te laten lopen. Groningen presenteerde een voorbeeld van een voetgangersvriendelijk herinrichting van de wijk Paddepoel.

Enkele geleerde lessen: zorg voor een stapsgewijze herinrichting van de openbare ruimte met behulp van verschillende instrumenten. Een netwerkbenadering voor voetgangers is een belangrijke stap en het managen van verwachtingen is essentieel.

Wallonië presenteerde een vijfdaagse cursus waarop gemeenten worden getraind om een Pedestrian manager te worden. Belangrijk onderdeel is het van elkaar leren: bij elkaar op bezoek gaan en goede en slechte voorbeelden bekijken en met elkaar bespreken. Inspiratie voor de CROW-cursus voor de Ontwerpwijzer voetganger!

Verder was Emile aanwezig bij de sessie Paved With Purpose: Streets for All. Het was een mix van presentaties over verschillende onderwerpen. De eerste ging over vrouwvriendelijk ontwerpen. De tweede over het ELABORATOR-project: evaluatie-instrumenten om steden voor te bereiden op de toekomst, zoals samen creëren, simuleren en evalueren.

Daarna volgde een presentatie over hoe openbare ruimten opnieuw kunnen worden vormgegeven door middel van inclusief ontwerp, participatieve praktijken en ondersteunende technologieën. Een drietal presentaties volgde over manieren om data over beloopbaarheid en gezondheid te verkrijgen.

In het kader van het thema voetganger/toegankelijkheid noteerde Wilma het volgende:

• Alle verandering slaat neer in de wijk. Zorg voor data en gooi niet gelijk de handdoek in de ring als het gesprek gaat over de plek van de auto. Enquêtes laten zien dat bewoners verkeersveiligheid en luchtkwaliteit hoog waarderen. Initiatieven als autoluwe wijken zoals Happy Days in Zoetermeer zijn in trek.
• We namen Kennis van het project Active Cities waar acht steden aan deelnemen (waaronder Leeuwarden). Het project is afgerond, resultaten komen deze maand op de website.
• We hoorden over het Europese project Includes dat vanaf mei 2025 tot eind 2029 loopt. Hier staat het opleveren van concrete handvatten centraal voor inclusief beleid ook als het de fysieke omgeving betreft.
• Portugal heeft een nationale strategie voor de voetganger (als zevende Europese land).
• Parijs gaat juridisch verplichten dat op een wandelroute om de 100 meter een bankje moet staan om de toegankelijkheid van de openbare ruimte voor de voetganger te bevorderen.
• Lucy Saunders van Healthy Streets heeft diverse tools beschikbaar gemaakt om de toegankelijkheid van straten te bepalen. Een recente tool legt de link tussen een bepaalde inrichting en wat dat betekent voor diverse doelgroepen.
• Hasselt heeft breng- en haalzones in de stad voor mensen met verminderde mobiliteit. Hun motto wat betreft toegankelijkheid: vertrouw niet altijd de richtlijnen, maar ga ook naar buiten met de doelgroep. Bepaalde afritjes bleken bijvoorbeeld toch te steil op bepaalde plekken.
• Melissa Bruntlett kreeg het woord als co-auteur van het boek Women changing cities. Als je een stad inricht met de vrouw in gedachten wordt het er voor iedereen prettig.

POLIS presenteerde tijdens de conferentie de nieuwe editie van het magazine, getiteld Cities in Motion. Het bevat artikelen en interviews over stedelijke mobiliteit, inclusiviteit en duurzaamheid.

POLIS Conferentie 2025