Hybride contracten: de weg ernaartoe en de eerste ervaringen

​Tijdens de aanleg van een nieuwbouwwijk liepen we tegen een uitdaging aan: hoe combineren we diverse disciplines (woonrijp maken, bruggen en kademuren) met elkaar, en profiteren we daarbij optimaal van de kennis uit de markt? 

Het was vaak óf UAV (RAW) óf UAVgc (E&C), waarbij meestal voor RAW werd gekozen. De inrichting van de straat is tot op stoeptegelniveau gedefinieerd, terwijl van de kunstwerken in eerste instantie vaak alleen de vormgeving is bepaald. Het los van elkaar aanbesteden van woonrijp maken en bruggen en kademuren bracht vaak een hoop afstemmings-, planning- en raakvlakproblemen met zich mee. Tenslotte gebruikten we niet de kennis die in de markt aanwezig is, en kwamen er vaak vragen over alternatieven.

UAVgc contract schrijven in RAW-vorm

Er moesten diverse afwegingen gemaakt worden: kiezen we voor UAV of UAVgc, RAW of vraagspecificatie, de Standaard ja of nee, wie toetst wat? In samenwerking met CROW en Tauw is daarom een hybride contract ontwikkeld. Hiermee wordt een contract op basis van de UAVgc geschreven in de vorm van een RAW-contract. In het kort houdt dit in dat je RAW-posten opneemt voor de delen die je helemaal wil beschrijven, en voor de posten waarbij er vrijheid is voor de ON alleen een ontwerp- en een uitvoeringspost beschrijft. De functionele eigenschappen van het deel waar vrijheid zit (D&C) voor de ON worden beschreven in deel 3.

Ontvlechten van UAV in de Standaard

De Standaard is een uitstekend instrument welke breed gedragen wordt; daarom zou het zonde zijn deze niet te gebruiken. Een probleem was echter de verwevenheid van de UAV in de Standaard. CROW heeft deze echter helemaal ontvlochten en is gekomen met de Basisspecificaties.
Aangezien het een UAVgc-contract betreft ligt de verantwoordelijkheid voor het aantonen van het voldoen aan de eis bij de ON, ook van het RAW gedeelte. Het betreft hier echter een gedeelde verantwoordelijkheid; OG blijft verantwoordelijk voor de maatvoering, de hoeveelheden en de constructie van het RAW-deel, maar ON is verantwoordelijk voor het aantonen van de kwaliteit van het RAW-deel. Voor het D&C gedeelte ligt de verantwoordelijkheid natuurlijk bij de ON.

Aandachtspunten

Belangrijk is om heldere scheidslijnen aan te brengen tussen de verschillende objecten zodat verantwoordelijkheden duidelijk zijn. Ga niet de fundering van een brug op RAW-niveau voorschrijven en dan het dek vrijlaten, dat is vragen om problemen. Zorg dat beheerders en ontwerpers aangehaakt blijven, zij leveren onmisbare informatie in het voortraject en moeten de objecten later weer in beheer nemen. Leg duidelijk vast tot op welk detailniveau er gespecificeerd wordt en waar welke vrijheden zitten. Zoek naar vrijheid in het ontwerp, schrijf bandbreedtes voor waartussen iets moet voldoen in plaats van vaste maten. Bereid de markt erop voor en geef een extra toelichting in het aanbestedingsproces: wat houdt een hybride contract precies in en wat zijn hun verantwoordelijkheden.

De praktijk

Hoe werkt dit nu in de praktijk? Goed! De eerste 2 contracten betroffen delen in een nieuwbouwwijk, straatwerk, enkele bruggen, duikers en vlonders en een stuk kademuur. Hierbij was de opbouw en inrichting van de straat vastgelegd en waren de kunstwerken functioneel omschreven. De 2 contracten zijn door verschillende ON uitgevoerd. We hebben uiteindelijk bruggen van prefab beton, staal en composiet gekregen die allemaal aan de gestelde eisen voldoen en qua beeld goed bij elkaar passen. Er ligt een goed werk met aantoonbare kwaliteit.

Het is in het begin wat zoeken naar taken en verantwoordelijkheden, maar als hier samen tijd aan besteed wordt is daar goed uit te komen. Ik bemerkte dat ON het prettig vinden om zich bezig te houden met de onderdelen waar ze goed in zijn: het bedenken van oplossingen en een efficiënte werkvolgorde. Ze hoeven geen energie te steken in delen waarin toch geen vrijheid zit, zoals de inrichting van de straat. Daarbij is hun risicoprofiel veel lager, omdat die hoeveelheden verrekenbaar zijn. We hebben geen problemen gehad met afstemming tussen woonrijp maken en het bouwen van de kunstwerken; alles lag in één hand.

Samengevat

- Maak een duidelijke scheiding tussen het RAW-deel en het D&C-deel.
- Als OG moet je goed nadenken over het verifiëren van de eisen voor wat betreft het RAW-deel en hoever je daar als OG in wil gaan. Natuurlijk moet de ON voldoen aan alle eisen uit de Standaard, maar het is niet reëel om te verwachten dat hij dat allemaal schriftelijk aantoont, dat doe je als OG ook niet! 
- Als OG moet je vooraf nagaan waar de grootste risico’s zitten en daarvoor de specifieke keuringen vragen. ON moeten vanuit hun eigen KAM-systeem vaak zelf al veel keuren en deze keuringen zijn goed te gebruiken.
- Als OG loop je dus niet meer de hele dag keurend en sturend rond. De ON daarentegen moet eraan wennen dat hij meer verantwoordelijkheid krijgt en er niet van uit kan gaan dat de OG telkens aanwijzingen geeft. Vooraf afspraken maken over wat er gekeurd wordt en hoe dat wordt vastgelegd vergemakkelijkt het proces van verificatie enorm. 
- Wees je er als OG van bewust dat je nog wel bepaalde verantwoordelijkheden hebt, omdat je voor een bepaald deel van het ontwerp verantwoordelijk draagt.

Missing link

Hoewel het hybride contract nog niet heel breed wordt toegepast is het misschien wel de missing link tussen het meer behoudende traditionele RAW-bestek en de te grote vrijheid van een D&C contract. Dit geldt zowel voor OG als voor ON, omdat het voorziet in een behoefte zonder dat het teveel vraagt van organisaties.

Bart Haring
Contractmanager
4YOURCONTRACT

Meer inzicht krijgen in de werking van hybride contracten en welke projecten passen bij hybride contracten? Wij bieden de cursus Hybride contracten aan waarbij wij ook praktische tools aanreiken voor het opstellen van een hybride contract.