Draagvlak creëren voor voetgangers in Zuid-Holland 3 okt 2019

Vrijwel iedereen loopt, maar hoeveel rekening houdt de overheid eigenlijk met voetgangers? Als senior beleidsmedewerker bij de provincie Zuid-Holland zet Jos Brouwer zich in om het voetgangersbeleid beter op de kaart te zetten. Daarbij is draagvlak creëren onder zijn collega’s van verschillende afdelingen zijn grootste uitdaging op dit moment.

Integrale omgevingsvisie

Inmiddels werkt Jos Brouwer bij de afdeling Water & Groen, maar daarvoor heeft hij ook jarenlang bij de afdeling Milieu gewerkt. Het grootste deel van zijn 17 jaar bij de provincie Zuid-Holland is hij secretaris geweest van de onafhankelijke Provinciale Adviescommissie Leefomgevingskwaliteit: PAL voor de leefomgeving. Daardoor heeft hij met zo ongeveer alle beleidsterreinen binnen de provincie te maken gehad. “Binnenkort is er alleen nog integraal omgevingsbeleid en dan zijn de sectorale beleidsvelden er op papier niet meer. Er is dan één omgevingsvisie met daarbij uitvoeringsprogramma’s, die zowel integraal maar ook nog sectoraal kunnen zijn ingestoken. Ook voor onze provincie vormt het nog een hele uitdaging om in de geest van de Omgevingswet te komen tot echt integraal omgevingsbeleid.  Dat merkte ik ook al toen een collega en ik aan de provinciale beleidsvisie Duurzaamheid & Milieu werkten. De provincie is nu nog sectoraal georganiseerd, wat het integrale werken niet vanzelfsprekend maakt of stimuleert. Mensen denken nu eenmaal snel vanuit hun eigen vakinhoudelijke afdeling.”

Lopen loont

In 2018 werd Jos Brouwer getriggered door een publicatie van CROW met de titel ‘Verkenning effecten van investeren in lopen’. “Als je ziet hoe goed investeringen in lopen scoren, dan word je daar vanzelf enthousiast van. Elke euro die je investeert in ruimte voor lopen komt in veelvoud, vaak zelfs in tienvoud of meer,  terug aan de batenkant. Ik weet vrij veel van kosten-batenanalyses, maar zo’n hoog rendement heb ik nog niet eerder gezien. Bij fietsen is het doorgaans een factor drie tot vijf, bij auto’s mag je blij zijn met anderhalf. Om deze resultaten van investeren in lopen verder uit te dragen binnen de provincie heb ik een samenvatting gemaakt in twee bladzijden onder de titel ‘Lopen loont’, waarin ook de effecten worden beschreven op het gebied van welvaart, welzijn en verduurzaming. Die is, om meer draagvlak te creëren, ook uitgedeeld op de ‘Wandel naar je Werk-dag’, die wij als provincie, vooral door inzet van ons Vitaliteitscentrum,  dit jaar hebben gewonnen. Die dag zijn niet alleen veel medewerkers lopend naar het werk gegaan, maar hebben ook veel van mijn collega’s meegedaan aan diverse lunchwandelactivitieiten. ”

Eerst beleid, dan uitvoering

Lopen draagt bij aan heel veel zaken. Natuurlijk allereerst aan gezondheid.  Doordat de verblijfskwaliteit verbetert in gebieden waar veel mensen lopen, stijgt bijvoorbeeld ook de waarde van onroerend goed. Dit geldt zowel voor woonwijken, kantoorparken als winkelcentra. De kennis over het nut van investeren in loopbeleid is er, maar het beleid zelf ontbreekt nog, vertelt Jos Brouwer: “We hebben hier een uitgebreid recreatief wandelnetwerk, maar het beleid voor het utilitaire lopen moet nog in hoge mate worden ontwikkeld.  Het wordt wel steeds belangrijker, ook omdat we het OV willen versterken en hier hoort ook altijd een stuk lopen bij. We moeten daarom zeker nog bezig met de routes van en naar de haltes en stations. Daar is wel interesse voor, maar het beleid is er nog niet. Daarom is mijn strategie dat ik eerst de beloopbaarheid goed in het omgevingsbeleid wil krijgen om hier vervolgens met diverse maatregelen verder in vulling aan te geven. We zijn nog niet toe aan de implementatie. Ook omdat de uitvoering in de meeste gevallen bij de gemeentes ligt en niet bij ons als provincie. Gelukkig vindt Floor Vermeulen, de gedeputeerde voor de mobiliteit in Zuid-Holland, alle mobiliteit belangrijk. Vandaar dat ik vrij makkelijk budget kon krijgen om de provincie dragende partner te laten zijn in het Platform Ruimte voor Lopen, die mede daardoor van de grond is gekomen. Zo is het balletje gaan rollen.”

Anders denken, andere keuzes maken

Voetgangers zijn kwetsbare verkeersdeelnemers, dus die moeten beschermd worden, aldus Jos Brouwer: “Het moet voor iedereen veilig en aantrekkelijk zijn om op de stoep te lopen. Ook voor kinderen, zodat zij weer meer buiten spelen. Je krijgt er een betere conditie van én betere cognitieve en sociale vaardigheden. Het werkt op allerlei terreinen door. Eigenlijk moeten heel wat beleidsbeslissingen aangepast worden om met lopen rekening te houden, want we willen lopen stimuleren. Dat is nog een hele taak, want we moeten alle ambtenaren overtuigen die verantwoordelijk zijn voor beleidsterreinen die te maken hebben met lopen. Vaak is het gewoon net iets anders denken, maar soms gaat het om echt heel andere keuzes maken. En dan heb je dus te maken met verschillende belangen van verschillende afdelingen.”

Rekening houden met voetgangers

Toch lopen er al wel heel wat losse programma’s binnen de provincie Zuid-Holland die te maken hebben met voetgangers. Jos Brouwer: “We zijn bijvoorbeeld een Routebureau aan het opzetten om alle recreatieve routes nog beter te ontwikkelen en te onderhouden. Bij de stad-landverbindingen hebben we ook al heel vroeg rekening gehouden met voetgangers. De meeste wandelroutes in andere provincies beginnen en eindigen in het groen, maar wij proberen ze wel te laten starten  in de binnenstad, zoals bijvoorbeeld kan  vanaf Den Haag CS. Daar vind je al het eerste knooppuntpaaltje voor het wandelen. Dus op recreatief gebied zijn we al goed bezig, nu nog de overstap naar utilitair lopen, vooral in combinatie met OV en in de stad. Dat doen we stapje voor stapje.”

Wil je stappen zetten op het gebied van voetgangersbeleid? Bekijk onze themapagina vol handvaten en inspiratie.