Wat als we Past Performance omdraaien?

Wat als een aannemer een gemeente beoordeelt op basis van Past Performance? Hoe zou dat eruit zien? Sander Lubberhuizen, teammanager Civiele Projecten bij de gemeente Apeldoorn, laat zijn gedachten hierover gaan in deze blog en vraagt om mee te denken in dit gedachte-experiment.

Gewoon als een gedachte-experiment, omdat ik me afvraag wat er dan zou gebeuren als een gemeente een past performance cijfer krijgt van een aannemer. Op dit moment beoordeelt alleen de gemeente de aannemer na afloop van zijn werkzaamheden. Dat cijfer wordt dan gebruikt als hulpmiddel bij de selectie van een aannemer voor een volgend werk. Als nu ook de aannemer zijn opdrachtgever zou beoordelen zou dat wel eens verrassend positieve effecten kunnen hebben.

Maar op basis van welke objectieve criteria kan je een gemeente beoordelen? Ik heb acht mogelijke onderwerpen bedacht:

1. Korte betalingstermijn; betalen gemeenten wel op tijd?
2. Is er voldoende kennis in huis op het gebied van civiele techniek en aanbesteden?
3. Hoe is de samenwerking tijdens de uitvoering? Op basis van gelijkwaardigheid of heel traditioneel en hiërarchisch?
4. Is het contract van voldoende kwaliteit? Wanneer er teveel contractwijzigingen zijn tijdens de uitvoering is dat een signaal dat het voorbereidingstraject onvoldoende is geweest.
5. Is het contract ook passend bij de uit te voeren werkzaamheden?
6. Is er op een juiste manier gebruik gemaakt van EMVI?
7. Heeft de gemeente tijdens de uitvoering een productieve houding aangenomen?
8. Is er voldoende ruimte voor een aannemer om zijn socialreturn verplichtingen in te vullen?

Binnen de gemeente zal het kennispeil gaan stijgen

In theorie is er een lijst te maken van gemeenten die hoger scoren en gemeenten die lager scoren. Voorop gesteld dat die scores op een objectieve manier tot stand zijn gekomen kan dat best confronterend zijn. Je zult als gemeente maar in het “rechterrijtje” staan in plaats van in het “linkerrijtje”. Politiek gezien kunnen er krachten gaan spelen die er voor moeten zorgen dat je positie op de lijst verbetert. Het zal zeker als voordeel hebben dat het kennispeil op civieltechnische gebied binnen de gemeente zal stijgen. Ook zullen gemeenten onderling meer met elkaar overleggen om van elkaar te leren en elkaar te helpen.
 

Een gemeente met een lage score is een risico om voor te werken

Het is niet ondenkbaar dat een gemeente die lager scoort voor een aannemer risicovoller is om voor te werken dan een gemeente die hoger scoort. Dit zou kunnen leiden tot een hoger (risico) opslagpercentage onderaan de offerte. Dit kan een interessante financiële prikkel zijn voor gemeenten om beter te willen presteren.
 

Geld is macht!

Er zijn meer overheidsinstellingen, zoals ziekenhuis en basisscholen die “beoordeeld” worden. Je ziet hierdoor dat mensen gaan kijken naar de prestaties van die organisaties om te bepalen of ze daar wel of niet gebruik van willen gaan maken. Zou dat ook werken bij gemeenten die beoordeeld worden door een aannemer?

Misschien wel, maar er is echter een wezenlijk verschil tussen die instellingen en een gemeente. Er is namelijk een afhankelijkheidsrelatie in de vorm van geld en iedereen weet dat geld macht is. En macht is weer het vermogen om anderen te kunnen laten doen wat jij wilt. Maar is de conclusie dan, dat een past performance cijfer vanuit de aannemer helemaal niet mogelijk is?

Het lijkt nu nog erg lastig voor een individuele aannemer om een opdrachtgever een past performance cijfer te geven. Op informele manier bespreken zal zeker mogelijk zijn maar formeel vastleggen is denk ik nog een stap te ver. Kennis is echter ook ‘macht’ en dat is bij uitstek het gebied waar aannemers het evenwicht in kunnen vinden. Gemeenten zullen zich steeds meer gaan toeleggen op het invullen van de regiefunctie bij het uitvoeren van werkzaamheden in de openbare ruimte.

De komende jaren zal uitwijzen of er meer gelijkwaardigheid gaat ontstaan tussen aannemers en opdrachtgevers. Het zou goed zijn voor alle partijen om samen verder na te denken of dit gedachte-experiment verder vorm kan worden gegeven.

Sander Lubberhuizen
 
Dit blog verscheen eerder al op: www.lbbrhzn.nl

Update januari 2017:
Vanaf januari 2017 werkt de Past Performance systematiek van CROW met wederzijds beoordelen. In de blog 'Wederzijds beoordelen: oog voor elkaars belangen' vertellen de werkgroepleden over het hoe en waarom.

Meer informatie over de (aangepaste) systematiek zelf vindt u op: www.crow.nl/past-performance.