Verkeersinfarct in de steden! Of is er wat aan te doen?

Op 28 december 2016 verscheen in Trouw het artikel “Verkeer in steden dreigt vast te lopen” (zie ook het nieuwsbericht op de CROW-website). Het artikel gaat over de doorrekening van de verwachte toename van de automobiliteit tot 2021 en de consequenties daarvan voor de congestie in de steden. Bij deze doorrekening blijkt er in het jaar 2021 een verdubbeling van de congestie te zijn. Dus ook een verdubbeling van de economische schade en een forse toename van de verslechtering van: luchtkwaliteit, geluidsoverlast, verkeersonveiligheid en leefbaarheid. Wat moeten we nu? Valt er wat aan te doen?

 

Afbeelding: automobiliteit steden 2016 en 2021 (bron: Mobiliteitsscan).

Slimme mobiliteitsoplossingen

Wil je minder autoverkeer dan betekent dat breed inzetten op een hoge kwaliteit van andere vervoerswijzen en vooral de combinaties daarvan. Daarbij komt dan ook het goed organiseren daarvan en het aanbieden van goede informatie. Maar laat ook onze ruimtelijke inrichting goed samenvallen met die keuzes. Dus hoofdkantoren van grote ondernemingen zouden veel meer vlakbij de grote OV-knooppunten moeten zitten. Ook is het verstandig om te kijken hoe je het gedrag van verkeersdeelnemers kunt beïnvloeden om voor andere vervoerswijzen te kiezen. Trends en ontwikkeling in mobiliteit en handvatten voor oplossingen staan in de CROW-KpVV-publicatie “Meer bereiken met een brede blik op mobiliteit”.

Maar toch… keuze vaak voor de auto

Toch knaagt er iets. Op dit moment zijn deze vervoerswijzen in veel steden al van een prima niveau. De OV-klantenbarometer laat een steeds stijgende waardering voor het OV zien. Ons stelsel fietspadenvoorzieningen is wereldwijd ongeëvenaard. We kunnen steeds vaker overstappen van fiets naar snelle trein-, metro- en busverbindingen. Toch kiezen nog steeds ontzettend veel mensen voor de auto. Waarom is dat? En hoe kun je hier beweging in krijgen?

Bedrijven kunnen enorm veel besparen

Ik sprak Daan van Egeraat, de man achter de website www.mobiliteit.nu. Op deze site kunnen bedrijven uitrekenen hoeveel geld ze kunnen besparen met een andere aanpak van mobiliteit, parkeren en hun vastgoed. Daan heeft eens uitgerekend wat je voor heel Nederland kunt besparen bij een andere aanpak. Dat bedrag is hoger dan de hele begroting van het Ministerie van I&M. Dit klopt met de opmerking van bedrijvenexpert Annemarie van Gaal. Zij vertelde een aantal maanden geleden op Radio 1, dat zij bij alle bedrijven die zij bijstaat, hen adviseert, kritisch te zijn op het aantal auto’s die het bedrijf betaalt. Volgens haar ervaring hoeft er van de zes auto’s die er nu in gebruik zijn, maar één over te blijven.

Bedrijven en werknemers: besparen en delen

Maar, zo vroeg ik aan Daan, als bedrijven zoveel kunnen besparen, waarom doen ze dat dan niet? Omdat ze het niet weten en omdat veel voorstellen vaak stranden in de ondernemingsraad gaf Daan aan. Iets doen aan de (lease-)auto of aan parkeren, wordt vaak gezien als een verslechtering van de secundaire arbeidsvoorwaarden van de werkgever. In ieder geval moet de perverse prikkel, dat medewerkers die meer kilometers met de auto maken een hogere vergoeding krijgen eruit. In het nieuwe denken bepaal je eerst wat gewenst gedrag en bedrijfseconomisch verstandig is en vervolgens richt je het gebouw van vergoedingen, beloningen en beprijzing zo in dat de calculerende medewerker baat heeft bij de duurzame keuze die het bedrijf geld oplevert. Ook het voorstel van de BOVAG om alle privékilometers in de lease-auto te belasten draagt daaraan bij.

Maar – ook binnen het huidige fiscale regime – hebben bedrijven volop de mogelijkheid om én voor een duurzamere mobiliteit te kiezen en geld te besparen. En dat is ook al een aantal malen in de praktijk bewezen. Het werkt als volgt: als een werknemer ervoor kiest om voor een duurzamere vervoerswijze te kiezen (bijvoorbeeld de fiets) dan heeft dat voor een bedrijf vaak financiële voordelen. Het bedrijf heeft nu al de mogelijkheden om die financiële voordelen met de werknemer te delen. Dat kan via de regelingen rond reiskostenvergoeding en de werkkostenregeling.

Zo kan een bedrijf iemand die op de fiets of met het openbaar vervoer reist € 0,19 per kilometer betalen. En ook zijn er bedrijven die met gedifferentieerde parkeertarieven of –vergoedingen werken. Dus mensen die dichtbij wonen moeten meer betalen dan mensen die verderaf wonen. Andere bedrijven geven mensen die dichterbij wonen dan 7,5 km geen recht op een parkeerplaats bij het bedrijf. En de deelnemende bedrijven aan de P+Fiets in Leeuwarden betalen de kosten van het parkeren aan de rand van de stad en de leenfiets voor de werknemers.

Verbeter level playing field

In het fiscale systeem zit iets wat door professionals binnen het werkveld van verkeer- en vervoer als merkwaardig (door sommigen – ook door mij – als een perverse prikkel) wordt beoordeeld: wanneer een bedrijf een parkeerplaats vlak bij het bedrijf heeft, zijn deze kosten onbelast. Terwijl als de parkeerplaatsen meer dan 250 meter bij het bedrijf vandaan zijn (bijvoorbeeld bij een Park and Ride-locatie) dan geldt dat als loon in natura en wordt dat volledig belast. Terwijl dat natuurlijk eerder omgekeerd zou moeten zijn. Want die parkeerplaats voor de deur van het bedrijf zorgt ervoor, dat die auto de hele stad doorrijdt met alle schade van dien. Kortom, zorg dat er een level playing field ontstaat tussen de auto en andere vervoerswijzen. Zodat bedrijven kunnen besparen en werknemers de voordelen in de portemonnee kunnen voelen bij het kiezen voor goedkope, efficiënte en duurzame vervoerswijze.

Is de toename van verkeersinfarcten in steden te voorkomen? Volgens mij zijn er genoeg kansen. Zowel in slimme mobiliteitsoplossingen als in samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven en het fijnslijpen van ons belastingstelsel. Ziet u dit ook zo? Laat het mij gerust weten. (En ook als dat niet zo is.)

Benieuwd naar de achtergrond? Lees dan 'De wegen slibben dicht. Hoe komt CROW tot die conclusie?'

Hans Voerknecht
Projectmanager CROW Verkeer en Vervoer
Meer weten of vragen? Bekijk de themapagina 'Verkeersmanagement'.

 

Interview Omroep Gelderland

Hans Voerknecht is op 12 januari 2017 geinterviewd door Omroep Gelderland. 

{^youtubevideo|(width)425|(height)264|(rel)False|(autoplay)False|(fs)True|(url)https://www.youtube.com/watch?v=k06ReJWq_rM|(loop)False^}

Bron: Omroep Gelderland