Niets gebeurt zonder risico, maar zonder risico gebeurt er niets

Het woord “risico” is veel gebruikt de afgelopen jaren. Denk maar aan de Coronacrisis, wie stelde zichzelf niet vragen zoals: ‘welk risico loop ik tijdens deze pandemie’ en ‘wat zijn de risico’s als ik me wel of niet laat vaccineren?’ Ook actueel, wat zijn de risico’s in relatie tot de internationale betrekkingen als we kijken naar Oekraïne en Taiwan? Wat is bijvoorbeeld het risico op escalatie en komen we warm de winter door? En zo kan ik nog wel even doorgaan…

Maar wat is een risico?

Het begrip “risico” wordt netjes in de NEN-ISO 31000 (de richtlijn voor risicomanagement) gedefinieerd als: het effect van onzekerheid op het behalen van de doelstellingen.

Dat klinkt misschien wat abstract, daarom een kleine uitwerking. Bij een risico gaat het om een onzekere gebeurtenis (dus een gebeurtenis met een bepaalde kans van optreden). Aan die gebeurtenis liggen bepaalde oorzaken ten grondslag en als die onzekere gebeurtenis zich voordoet dan heeft dat een negatief effect op de doelstellingen.
Kort samengevat; Risico = kans * gevolg.

Impliciet zijn risico’s medebepalend bij de keuzes die we gedurende een dag maken. Bijvoorbeeld bij het wel of niet oversteken van een straat, het dragen een helm op de scooter of bij de keuze of we voedsel wel of niet kunnen eten als we kijken naar de houdbaarheidsdatum. Ondertussen zijn we allemaal ervaren risicomanagers zou je kunnen denken.

Maar er zijn grote verschillen tussen risicomanagement en hoe we dagelijks vaak met risico’s omgaan. Bij risicomanagement gaar het bijvoorbeeld om het expliciet, gestructureerd en herhaald nadenken over risico’s.

Hoe gaan we eigenlijk om met risico’s in infra- en bouwprojecten? Gaat dat op de triviale manier of passen we risicomanagement gestructureerd toe? Afgelopen week las ik in enkele onderzoeken die zijn uitgevoerd n.a.v. ongelukken in de bouw. Enkele conclusies/zaken die me daarbij opvielen zijn:

• een beperkte risicoperceptie, veel plannen waarin risico’s worden benoemd maar deze zijn niet op elkaar afgestemd (dat in combinatie met een vrij complexe bouworganisatie);

• diffuse contractuele situatie (onduidelijk wie er verantwoordelijk is);

• het niet delen van informatie over risico’s vanuit concurrentie overwegingen;

• op basis van ervaring een groot vertrouwen in de kennis en kunde van de ander (dit met het idee dat de ander de risico’s wel kon handelen, waardoor controle niet nodig werd gevonden).

Heb je behoefte aan kennis over de basisprincipes van risicoanalyse en -management, het leren uitvoeren van een risicoanalyse en het plaatsen risicomanagement in eigen bouwprojecten en organisatie? Kijk dan eens hier.