Eerst meten, dan graven

Als keynote spreker voor de CROW Infradagen wil ik de wereld rond 1850 vergelijken met die van vandaag en morgen. Naar mijn overtuiging is de aanleg van kabels en leidingen lastig, maar ook een cruciale voorwaarde voor toekomstig sociaal en economisch succes. Dat goed doen vraagt om een veel gedetailleerder inzicht dan waar we nu over beschikken in wat er drie tot vier meter onder het maaiveld aan de hand is. Dat is niet gemakkelijk en evenmin goedkoop, maar de benodigde collectieve investering zal zich veelvoudig uitbetalen. Voor we weer gaan graven, moeten we dus meten.

Van 1700 naar 117.000 kilometer

Hoogleraar architectuur- en stedenbouwgeschiedenis Auke van der Woud (nee, helaas geen naamgenoot) heeft het ontstaan van het moderne Nederland treffend beschreven in zijn boek ‘Een nieuwe wereld’. Rond het midden van de negentiende eeuw begon de aanleg van nieuwe communicatie- en mobiliteitsnetwerken die Nederland totaal zouden veranderen - en verbeteren. Van 1850 tot eind twintigste eeuw groeide het aantal kilometers verharde weg van 1700 naar 117.000. En daarbij kwamen miljoenen kilometers aan kanalen, telegrafie, telefonie, water, riool, licht, gas en energie bij: er werd gegraven dat het een lieve lust was in ons land. Zo werd Nederland een modern welvarend land. Er ontstond een nieuwe vorm van beschaving: de cultuur van de welvaartsmens ontstond. Maar het was nog wel een analoog wezen.

De schop de grond in?

Vanaf 1988 tot aan 2016 maakte Nederland een nieuwe omwenteling mee. De overgang van analoog naar digitaal bijvoorbeeld, van minder dan 0,001 procent naar 83 procent gebruik van mobiele telefonie.

Digitalisering is steeds meer onze sociale en economische toekomst gaan bepalen. Dit brengt een explosieve groei van het datagebruik met zich mee. Onze economie draait nu in belangrijke mate op een nieuw toegevoegde digitale infrastructuur. Maar we staan nog maar aan het begin. De volgende golf van technologische ontwikkelingen stroomt al geruime tijd ons land binnen. 

Heel concreet stelt het aanstaande 5G mobiele netwerk volstrekt nieuwe technische eisen, de aanleg ervan lijkt voorwaardelijk voor de zelfrijdende auto. Dus graven maar weer?

We zitten op goud!

Nee, is mijn antwoord. Een belangrijke les uit de ontwikkelingen vanaf 1850 is dat we er beter aan doen eerst stad en land op de nu benodigde detaillering op te meten, terwijl we onze voorbereidingen treffen. De komende jaren vragen grootschalige uitbreiding en vervanging van digitale netwerken. Parallel werken we toe naar CO2-loze energie en warmte. En dat doen we allemaal in de vooral stedelijke en soms al drukbezette ondergrond.

De drie tot vier meter onder het maaiveld is daarom één van de meest cruciale succesfactoren. Er ligt voor honderden miljarden aan investering in; we zitten letterlijk op goud. Mijn advies: breng die goudlaag met grondradar gedetailleerd in kaart, corrigeer bestaande foutieve informatie en krijg in beeld waar wel en niet nog ruimte is.

BakBomen op de grachten

In Amsterdam zijn we al een beetje aan het experimenteren met ruimte. We kunnen veel slimmer omgaan met onze ondergrondse ruimte. De op de Zuidas toegepaste goed verzorgde Bakbomen kunnen op veel meer plekken worden ingezet. Achter de walmuren in de aloude grachtengordel past prima een holle kade met ruimte voor afvalcontainers, telecom en (ook weer) grachten-BakBomen. Telecombedrijven kunnen veel meer installaties ondergronds brengen. En tot slot, als de ondergrond in kaart is gebracht, wordt gefaseerde sanering een goede optie. Kortom, werk aan de winkel! 

Dirk van der Woude, planoloog gemeente Amsterdam


Meer informatie over de CROW Infradagen 2016 »