Aannemer heeft recht te weten wat zijn kwaliteiten zijn

In Apeldoorn werken we al ruim tien jaar met past performance. We zijn er mee begonnen, omdat aannemers het recht hebben om te weten wat hun kwaliteiten zijn. Gedurende de afgelopen jaren hebben we veel gegevens verzameld. Daarna ontstaat dan de vraag wat je met die gegevens gaat doen. Uiteindelijk zijn we in Apeldoorn met een gewogen loting gaan werken om aannemers te selecteren.
 

Leergeld

Op het moment dat we gingen werken met een gewogen loting werd het belang van een hoog cijfer voor aannemers heel belangrijk. Dit heeft het afgelopen jaar geresulteerd in een rechtszaak waarbij een aannemer aangaf het niet eens te zijn dat hij voor een werk niet was ingeloot. Zijn gemiddelde cijfer was ook hoog en desondanks was hij niet ingeloot. Uiteindelijk hebben we de rechtszaak verloren omdat onze selectiemethodiek niet op die manier toegepast mocht worden bij een Europese aanbesteding. Ook hadden we de methode hoe een aannemer bezwaar kon maken tegen een eventuele lagere beoordeling onvoldoende uitgewerkt. Dit geeft nog maar een keer aan hoe belangrijk het is om een past performance-systeem te hebben dat landelijk geaccepteerd is.
 
Nog voordat de rechtszaak speelde, waren we al in gesprek met CROW om over te gaan op de nieuwe beoordelingsmethodiek. We waren nog niet direct tevreden over het nieuwe systeem, maar we zagen wel dat het op dit moment de best mogelijke oplossing is. Dat maakte dat we zeiden ‘we moeten toch aanhaken, want dit is wel de weg die we met elkaar moeten inslaan’.
 

Geloofwaardigheid

Het feit dat er in het CROW-systeem zoveel partijen meedoen, draagt bij aan de geloofwaardigheid ervan. Het is goed voor de markt dat er een eenduidige manier is waarop aannemers beoordeeld worden. Dat hierdoor niet iedere gemeente zijn eigen beoordelingssystematiek heeft, maakt het transparant. Dat is een belangrijke reden voor Apeldoorn om mee te doen. En als je ook aan anderen laat zien dat je meedoet, maak je duidelijk dat past performance serieus is.
 
Wat voor de CROW-systematiek spreekt, is het feit dat CROW onafhankelijk is. Ze zijn geen opdrachtgever en geen opdrachtnemer. Ook het feit dat ze een tool ontwikkeld hebben waarmee de data digitaal te ontsluiten is, maakt het handig. En ze hebben er erg hard aan getrokken om ook andere organisaties aan te sluiten.
 

Database

Maar dat wil niet zeggen dat we het CROW-model al één op één gebruiken. Het is nu nog eenrichtingsverkeer. Wij leveren onze gegevens aan, waardoor de database steeds voller wordt. Maar wat er met die landelijke database gedaan kan worden, weten we nog niet. Een past performancecijfer verkregen in bijvoorbeeld Groningen is voor ons lastig te gebruiken in ons selectiesysteem. De huidige waarde voor Apeldoorn is dat onze gegevens in de database staan en dat die gegevens goed beheerd worden. Op termijn zal blijken in hoeverre de verzamelde gegevens uit Apeldoorn ook voor andere gemeenten interessant zijn. We delen onze beoordelingen niet met andere gemeenten. Onze beoordeling van een aannemer is anders dan die, van pak hem beet de gemeente Arnhem. Die stelt andere eisen, dat is onvergelijkbaar. Hooguit bellen we een keer met een buurgemeente om te vragen hoe een bepaalde aannemer is bevallen.
 

Cijfer

Sommige vragen die wij in ons oude systeem aan een aannemer stelden, kunnen we nu nog niet goed kwijt in de CROW-manier. Op onderdelen zouden we Apeldoorn-specifieker willen zijn. Ik vraag wel eens aan medewerkers: ‘Wat voor cijfer zou je op voorhand aan die aannemer willen geven?’ Dan zeggen ze ‘een 5,5’, maar na het invullen van de lijst komt er een 7 uit! Dat voelt niet goed. Want op verschillende onderdelen blijken ze niet aan de verwachtingen te hebben voldaan. Dan duik je weer de vragenlijst in om hem op onderdelen aan te passen zodat er dan wel een cijfer uit komt dat overeenkomt met de geleverde prestatie. Dan merk je dat hier nog wat te winnen valt.
 
Binnen het CROW-systeem kun je het onderlinge gewicht niet aanpassen. “Neem als voorbeeld omgevingsmanagement: bij een klein weggetje in buitengebied is dat veel minder belangrijk dan een reconstructie in de binnenstad. Je wilt de ‘waarde’ van omgevingsmanagement in de binnenstad zwaarder mee laten tellen in het eind oordeel. Dat is nu nog niet mogelijk.
 

Spiegel

Aannemers zijn blij dat we ze beoordelen. We merken dat er met de CROW-systematiek van Past Performance meer een dialoog ontstaat met de aannemer over zijn beoordeling. Soms zijn we het niet met elkaar eens, maar dat mag en dat wordt vaak wederzijds van elkaar geaccepteerd. Maar het belangrijkste is dat je een opdrachtnemer een spiegel kunt voorhouden en daar in een open gesprek over kunt praten. Tegelijkertijd kunnen ze dan ook ons een spiegel voorhouden en ons laten weten wat ónze kwaliteiten zijn.
 
 
Sander Lubberhuizen 

Over de auteur

Sander Lubberhuizen is infra-projectleider binnen het Ingenieursbureau van de gemeente Apeldoorn en is verantwoordelijk voor de selectie van aannemers. Aannemers worden op basis van hun past performance geselecteerd middels een samen met de TU Twente ontwikkeld systeem. Sinds begin 2016 worden de past performance-cijfers bepaald op basis van de Past Performance-systematiek van CROW.