‘Gewoon gaan doen, gewoon ergens beginnen’

Met zo’n zestig deelnemers is de theaterzaal dun bezet, maar de aandacht is er niet minder om. Dagvoorzitter Marcel Sukel memoreert dat het ‘alweer de vijfde editie’ is. Vorig jaar ging de kennisdag niet door. Daarom is dit de editie 2021. Sukel wil – middels handopsteking - even weten wie er zoal in de zaal zitten. De vertegenwoordigers van provincies zijn in de meerderheid. Daarnaast ook medewerkers van gemeenten en waterschappen. Marten Tilstra, programmamanager voor de Interprovinciale Digitale Agenda (IDA) bij het Interprovinciaal Overleg (IPO), geeft een korte presentatie over het belang van BIM en de verschillende voorbeelden in den lande. Hij onderschrijft de enorme meerwaarde die data kunnen hebben bij ontwerp, onderhoud en beheer. Zo toont hij een filmpje waarin wordt getoond hoeveel bruikbare bouwinformatie en standaarden je aan een 3D-compositie kunt toevoegen. En hoe eenvoudig je die kunt delen met ketenpartners. Ook schetst Tilstra het belang van data rondom urgente thema’s als klimaat en duurzaamheid. Tilstra constateert tegelijkertijd dat er nog een hele weg is te gaan om alle overheidsorganisaties te laten haken.

Grotere spelers

Want ondanks positieve ervaringen met BIM-projecten - her en der in het land – en de inzet van het BIM Loket, ontbreekt het op verschillende niveaus aan focus en samenwerking, is een conclusie die breed wordt gedeeld door de aanwezigen. Vanuit de zaal klinkt de suggestie dat het IPO en het Vakberaad Beheer en Bouw samen een plan moeten gaan smeden. Nu liggen de initiatieven bij enkele grotere spelers – zoals de provincies en de gemeenten Rotterdam en Amsterdam. Kennis en ervaring delen, maar ook samen software (laten) ontwikkelen, zou een belangrijke next step kunnen zijn, blijkt uit het gesprek met de zaal. Tilstra zegt dat er vanuit het IPO ook al eerder oproepen zijn gedaan richting provincies om met wensen en ideeën te komen. Maar daar werd volgens hem nauwelijks op gereageerd. Er lijkt bij overheden sprake van verlegenheid rondom BIM. Wellicht dat de veelheid aan mogelijkheden en richtingen verlammend werkt, zoals ook tijd en geld een rol zullen spelen. Een vertegenwoordiger van een provincie vat het tot slot eenvoudig samen: Gewoon gaan doen, gewoon ergens beginnen.

Zoekvraag

Waar dat doen toe kan leiden, blijkt uit presentaties van Amsterdam en Rotterdam. De gemeente Rotterdam heeft met hulp van BIM-instrumenten een proefproject opgezet rondom beheer van wegen. Uitgezocht wordt op welke plekken wegen niet aan de gemeentelijke normen voldoen. Projectleider Rolf Jonker van de gemeente en data-architect Redmer Kronemeijer van CROW werken daarin samen. Waar Kronemeijer uitlegt hoe ingewikkeld de zoekvraag is voor de computer, licht Jonker toe dat er eerst een betrouwbare definitie van ‘de wegen’ nodig was. Want hoe leg je de computer uit welke weggedeelten daar wel of niet toe behoren? Je wilt immers voorkomen dat de computer wegen overslaat waar wel een analyse nodig is. Zo blijkt BIM niet alleen een technisch verhaal, maar ook een kwestie van haarscherp definiëren. Ondanks deze mitsen en maren leveren de data in Rotterdam een prima kaart op met alle wegen die nog niet aan de normen voldoen. Hoewel een en ander nog in concept verkeert, biedt het veel inzicht en overzicht. In Rotterdam smaken deze eerste ervaringen naar meer, vertelt Jonker.

Een miljoen objecten

Op gebied van BIM blijkt ook Amsterdam een lichtend voorbeeld. De stad past het BIM-instrumentarium bij steeds meer onderhoudsprojecten toe, vertelt Herman Winkels namens de gemeente. Met ruim een miljoen te beheren objecten heeft de stad dan ook veel baat bij inzet van data, legt hij uit. Toch blijken de beschikbare data aan de voorkant niet altijd betrouwbaar. Daarom adviseert Winkels om vooraf al metingen te verrichten; het ophalen van goede data is essentieel bij het opzetten van een betrouwbare objectenbibliotheek (OTL). Dat Amsterdam de mogelijkheid heeft om te investeren in BIM komt niet alleen deze stad ten goede, licht Winkels toe. De gemeente is graag bereid om kennis en techniek te delen. ‘Het is immers ontwikkeld met publiek geld,’ zegt Winkels.

BIM-bordspel

Na een uitstekende lunch in het atrium volgen in de middag twee rondes met vier deelsessies. Deelnemers mogen zelf ergens aanschuiven. In een van de zalen is er uitleg over het nieuwe BIM-bordspel, dat door de gemeente Amsterdam, CROW en Oxand is ontwikkeld. Deze game is bedoeld om professionals samen te laten oefenen met alle BIM-termen. Al snel wordt dan duidelijk hoeveel aspecten meespelen bij het datagedreven werken. Het spel blijkt een eerlijke weergave van de werkelijkheid: wie serieus werk wil maken van BIM, zal er de nodige energie in moeten steken. Een van de bedenkers van het spel is zelf aanwezig om uitleg te geven. Met hulp van haar aanwijzingen komen de spelers al een heel eind.

Onderling vertrouwen

CROW heeft trainingen ontwikkeld om de BIM-betrokkenheid te vergroten binnen organisaties. Tijdens een van de vier deelsessies geven de trainers Marjolijn de Graaf en Jan-Pieter Eelants een korte introductie van de zogeheten BIMpactsessies. Dat is een meerdaagse training voor collega’s van verschillende afdelingen. Denk aan projectleiders en beheerders, maar bijvoorbeeld ook contractmanagers. Tijdens de training gaan collega’s samen aan de slag om tot een plan van aanpak te komen. Want BIM gaat niet alleen over slimme data, maar ook over verandering van werkprocessen. Daarvoor is onderling vertrouwen cruciaal, blijkt uit de presentatie. Tijdens de deelsessie legt Erik Van Ooyen van de provincie Zuid-Holland uit hoe de BIMpacttraining heeft bijgedragen aan meer BIM-beleving binnen de organisatie. Het onderwerp wordt nu meer omarmd, is zijn ervaring.

Sneak preview

Bij de deelsessie over de basistraining BIM Professional gunt Lotte Bekendam deelnemers een sneak preview, aan de hand van vier vragen. De noodzaak van goed documenteren en het op elkaar laten aansluiten van informatie wordt door allen herkend. Het ontbreken van goede documentatie uit het verleden is voor vrijwel iedereen een herkenbaar struikelblok. BIM kan niet alleen de samenwerking, maar ook de uitwisseling van informatie verbeteren, is het idee.

Praktijkvoorbeeld

In de laatste deelsessie laten Amsterdam en de provincie Gelderland zien hoe zij de implementatie van BIM hebben aangepakt. Het gegevensbeheer voor de hele keten is door Gelderland zorgvuldig in kaart gebracht. Dat leidt tot een database met een heldere boomstructuur. Gelderland en Amsterdam delen hun systeem en kennis graag. Van Amsterdam krijgen deelnemers de tip om ook mee te denken over de impact van opdrachtnemers. Soms kan een kleine geste – zoals het vooraf zelf invullen van een gedeelte van de informatie – de kleinere opdrachtnemers enorm helpen om de juiste informatie op de juiste plek te krijgen.

Opdrachtgevers

Na de deelsessies is er nog een afsluitend panelgesprek in de theaterzaal, onder leiding van Martijn Carlier van het BIM Loket. Opnieuw wordt benoemd dat er meer samenwerking nodig is om BIM ook bij kleinere organisaties een kans te geven. Uit een korte bijdrage van professor Hans Voordijk (University of Twente) blijkt dat veel opdrachtgevers nog geen oog hebben voor de voordelen van BIM bij beheer en onderhoud. Althans, die twee werden niet of nauwelijks genoemd tijdens de Nationale BIM Monitor 2021, waarbij zo’n zeshonderd opdrachtgevers werden geïnterviewd. De meeste ondervraagden in deze monitor zien vooral het voordeel van de hoge uitwisselbaarheid van gegevens en het beter kunnen plannen, legt Voordijk uit.

Digitaal ontwerpen

Tijdens het panelgesprek wijst Rolf Jonker van de gemeente Rotterdam op de verwarring die de afkorting BIM met zich meebrengt. De B en de I staan samen voor bouwwerkinformatie. Maar de M is voor meerdere uitleg vatbaar, legt hij uit. Voor de een verwijst het naar model, voor de ander naar modeleren én er is een groep die er management onder verstaat. Bimmen betekent dus niet voor iedereen hetzelfde. Hoe Jonker dat heeft opgelost? In Rotterdam spreken ze liever over ‘digitaal ontwerpen bouw en beheer’.

Tot slot mogen alle aanwezigen hun cadeautje uitpakken, dat ze aan het begin van de dag hebben ontvangen. Het is een kwartetspel om eveneens te kunnen oefenen met BIM-begrippen. Bij vier spellen is een gouden ticket bijgevoegd. Deze prijswinnaars – of Sjakies, in de woorden van dagvoorzitter Sukel – krijgen extra hulp aangeboden voor hun organisatie. Geen overbodige luxe, want ondanks goede intenties valt er nog genoeg bij te leren, blijkt uit alle reacties.

Patrick Kool, projectleider bij PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland, winnaar van een gouden ticket:
‘Ik deed mee omdat wij nu een pilot draaien om te kijken wat BIM voor de organisatie kan betekenen. Tijdens de kennisdag heb ik geleerd hoe overheidsinstellingen kunnen worstelen met de implementatie, maar ook welke stappen ze hebben gemaakt om OTL’s op te zetten. Leuk om werkelijke voorbeelden te zien van BIM-toepassingen, zoals in Amsterdam. Dat geeft veel inspiratie. Omdat ik een gouden ticket won, bekijkt CROW of wij als drinkwaterbedrijf gekoppeld kunnen worden aan de provincie of een gemeente om kennis te delen over BIM.’
 
Arnold Jozefzoon, adviseur informatiebeheer Provincie Noord-Holland:
‘Er is vanuit andere organisaties ook behoefte om samen op te trekken in de (door)ontwikkeling van de BIM-producten. De techniek is er klaar voor. Opdrachtgevers moeten hun bedrijfsvoering anders organiseren, zodat met de BIM-methodiek gewerkt kan worden. Het is belangrijk dat er een sponsor komt vanuit de directie en het MT. Daarnaast moeten middenmanagers ook meegenomen worden in de ontwikkeling, zodat ze dit meer en beter naar hun medewerkers kunnen uitdragen. Daar moeten zij ook tijd en capaciteit voor vrijmaken. Ik ga een presentatie geven aan het MT om nogmaals nut en noodzaak van datagedreven werken duidelijk te maken.’
  
Sjors Schiebergen, beheerder technische installaties Provincie Flevoland:
‘Ik heb tijdens deze dag gemerkt dat er bijzonder veel mogelijk is. Binnen onze organisatie staat dit onderwerp nog in de kinderschoenen. Ik ben het fenomeen BIM ook beter gaan leren kennen. Ik kende het alleen vanuit de industrie- en utiliteitkant. De eerste stap die ik nu ga zetten? Ik ga BIM onder de aandacht brengen binnen de organisatie en van daaruit is het aan de adviseurs om verder actie te ondernemen.’