Stop met zeuren over EMVI!

Het toepassen van EMVI is nog steeds wennen. Het kost extra werk, resultaten roepen verbazing op en soms raken mensen zelfs geïrriteerd. Maar het gros van de kritiek komt voort uit onbegrip over of onkunde bij de toepassing van het instrument. Terwijl niet dat instrument heilig is, maar de doelstelling erachter. Dus stop met zeuren over EMVI en kijk verder dan je neus lang is.

Voor de techneuten onder u: EMVI is tegenwoordig de overkoepelende term voor de gunningscriteria a) laagste prijs, b) beste prijs-kwaliteitverhouding en c) aanbesteden op basis van kosteneffectiviteit. Als ik het hierna heb over EMVI, doel ik op die laatste twee criteria, dus de tegenhangers van alleen gunnen op laagste prijs. Volgt u me nog? Mooi.

Dooddoeners

Twee dooddoeners waar ik me aan stoor rondom EMVI, zijn argumenten dat het alleen maar extra werk kost en dat het onderscheidend vermogen via EMVI nihil is. So what? Zijn dat redenen om EMVI af te schrijven?

Extra werk

Ja, het kost een aanbesteder meer werk om goede EMVI-criteria op te stellen, dan bij alleen gunnen op laagste prijs. En ja, het kost inschrijvers een hoop werk om in hun aanbieding aannemelijk te maken dat zij een goede EMVI-score verdienen. Maar is het wel echt ‘extra’ werk? Of kwam dat werk vroeger pas tijdens de uitvoering aan de orde en zat het verborgen in meerwerk, scopewijzigingen en faalkosten? En zelfs al is het ‘extra’ werk, staat daar voor zowel de aanbesteder/opdrachtgever als de inschrijver/opdrachtnemer uiteindelijk ook geen ‘extra’ prestatie tegenover? Ik denk van wel.

Onderscheidend vermogen

Hoe vaak hoor je het niet: hebben we/ze ingewikkelde EMVI criteria toegepast, liggen de scores (op de kwalitatieve aspecten) heel dicht bij elkaar! (Zo van: EMVI toepassen had dus geen zin!) Mijn reactie is dan: nou én! Ten eerste: lagen de prijzen toen er alleen nog gegund werd op laagste prijs ook niet vaak dicht bij elkaar? Ten tweede, en nog belangrijker: is die ‘close finish’ dan het bewijs dat EMVI geen effect heeft gehad? Of zijn alle inschrijvers die dicht bij elkaar zijn geëindigd boven zichzelf uitgestegen? En is de kwaliteit van álle aanbiedingen hoger, dan wanneer je zelf als aanbesteder een suf ontwerp had voorgeschreven en vervolgens alle aannemers datzelfde ontwerp had laten afprijzen? Ik denk van wel.

De meerwaarde van EMVI

Mijn pleidooi is: overwin je irritatie en bedenk even waar EMVI ook al weer voor bedoeld is. Mijn inmiddels gepensioneerde collega Teun van Reeuwijk schreef het al in 2007, in de CROW-publicatie Gunnen op waarde (al ver voor de nieuwe Aanbestedingswet uit 2012!). Ik citeer uit de samenvatting:

"De bouwer kan zich bij gunnen op waarde beter verdiepen in de wensen en de behoeften van zijn klant en op die manier oplossingen aandragen die het nut van het uiteindelijke product maximaliseren."

Teun legt in dezelfde passage uit dat creativiteit en innovatie geen ruimte krijgen wanneer de markt alleen maar focust op kostprijsoptimalisatie. En Teun zei er dikwijls bij dat het al winst zou zijn als aanbesteders, door gunnen op waarde, eens goed gingen nadenken over wat ze nu eigenlijk echt belangrijk vinden. Oké, je denkt aan een brug. Maar wat beoog je eigenlijk met die brug? En is een brug dan eigenlijk wel de beste oplossing? Veel aanbesteders worstelen nu, tien jaar later (!), nog steeds met dat soort vragen.

Teun was zijn tijd ver vooruit en met Gunnen op waarde heeft hij in de GWW de basis gelegd voor het huidige EMVI denken én de meest betrouwbare toepassing daarvan (deze methodiek is inmiddels geïntegreerd in de CROW online Kennismodule Aanbesteden).
 

Werk aan de winkel

Teun wees in 2007 ook al op het belang van de koppeling tussen EMVI tijdens de aanbesteding en de uitvoering. Opdrachtnemers moeten zorgen voor een goede overdracht van tenderteam naar uitvoeringsteam. En opdrachtgevers moeten tijdens de uitvoering ook toezien op de realisatie van EMVI aspecten. Weet u waar Teun ook overtuigd voorstander van was? Een fatsoenlijke inschrijvingsvergoeding. Laat aanbesteders aannemers een passende vergoeding betalen voor hun inschrijving en houd daarmee begrotingen aan beide kanten zuiver.

Kortom: het toepassen van EMVI verloopt nog niet vlekkeloos en er is nog werk aan de winkel. Dat zal ook blijken tijdens het Nationaal Congres Aanbesteden en Contracteren op 10 mei 2017, waar dit onderwerp ook geagendeerd wordt. Maar erken dat gunnen op meerwaarde een hoger doel dient: bewuster bouwen en de race to the bottom voorkomen (door het alleen maar gunnen op laagste prijs). Dus stop met zeuren over EMVI en ga aan de slag met de juiste toepassing ervan!

Niels van Ommen