Thema Brede welvaart
Tijdens de bijeenkomst van de Community of Practice (CoP) Brede welvaart op 12 juni kregen de deelnemers een exclusief voorproefje van de binnenkort te lanceren IKOB-rekentool. Daarnaast presenteerde Stella van Lent, winnaar van de Cuperusprijs 2024, haar onderzoek naar de invloed van hybride werken op de bereikbaarheid van banen.
Binnenkort voegt CROW de IKOB-rekentool toe aan de RMP-dashboardomgeving. Deze omgeving ondersteunt regio’s bij het vormgeven van datagedreven en duurzaam mobiliteitsbeleid. Het huidige platform biedt:
- De RMP-monitor, instrument voor beleidsmonitoring in het kader van de Regionale mobiliteitsplannen (RMP's)
- de RMP-rekentool, waarmee de effecten van mobiliteitsmaatregelen op CO₂-uitstoot, stikstof en fijnstof regionaal kunnen worden doorgerekend.
De nieuwe IKOB-rekentool breidt deze mogelijkheden uit door ook de bereikbaarheidseffecten van verduurzamingsmaatregelen inzichtelijk te maken. De tool brengt effecten in kaart aan de hand van vijf bereikbaarheidspijlers:
- bereikbaarheid van arbeidsplaatsen
- bereikbaarheid van bedrijven en instellingen
- sociaal/recreatieve bereikbaarheid
- concurrentiepositie in het bereiken van arbeidsplaatsen
- bereikbaarheidsongelijkheid.
De tool koppelt deze bereikbaarheidseffecten vervolgens aan verschillende inkomensklassen, waarmee beleidsmakers beter zicht krijgen op de impact en verdelingseffecten van maatregelen.
De gemeente Rotterdam had de eer om als eerste de tool uit te proberen en presenteerde haar bevindingen aan de CoP. De reacties waren positief: deelnemers zagen de tool als een mooi middel om meer inzicht te krijgen in de maatschappelijke effecten van mobiliteitsbeleid. Binnenkort komt de tool voor iedereen beschikbaar, de planning is juli 2025.
Hybride werken en bereikbaarheid
In het tweede deel van de CoP-bijeenkomst presenteerde Stella van Lent (Goudappel) de resultaten van haar afstudeeronderzoek, waarvoor zij op het Nationaal Verkeerskundecongres 2024 de Cuperusprijs ontving. Haar onderzoek draait om een actuele vraag: wat is de invloed van hybride werken op de bereikbaarheid van banen?
Stella liet zien hoe de opkomst van digitale hulpmiddelen zoals laptops, smartphones, videobelsoftware en flexibele werkplekken heeft geleid tot een fundamentele verandering in hoe menselijk gedrag is veranderd en hoe mensen bereikbaarheid ervaren.
Waar we voorheen alleen spraken over fysieke verplaatsing, is daar nu een tweede laag bij gekomen: digitale verplaatsing. Deze 'digitale mobiliteit' betekent dat veel activiteiten zoals vergaderen, winkelen of werken ook op afstand mogelijk zijn.
Effecten van thuiswerken
Die verschuiving heeft grote gevolgen voor werkbereikbaarheid. In haar onderzoek keek Stella specifiek naar de effecten van thuiswerken op de afstand en het aantal banen dat iemand binnen bereik heeft. Daarbij maakte ze onderscheid naar beroepsgroepen, beroepsklassen en opleidingsniveaus.
De uitkomsten zijn op het eerste gezicht positief: mensen (vooral hoger opgeleiden in kennisberoepen) kunnen bij meer banen solliciteren als zij vaker thuis mogen werken. Dat komt doordat zij bereid zijn een grotere afstand tot de fysieke werkplek te accepteren als ze daar minder vaak hoeven te zijn. Hoe meer thuiswerkdagen zijn toegestaan, hoe groter het potentiële werkgebied.
Stella voegde daar evenwel een verrassende nuance aan toe. Hoewel het individuele werkbereik groeit, neemt het aantal feitelijk beschikbare banen niet toe. Dat komt door een toenemende concurrentie: als iedereen in dezelfde beroepsgroep verder wil reizen, dingen meer mensen mee naar dezelfde functie.
Bijvoorbeeld: een kantoor in Amsterdam dat thuiswerken toestaat trekt sollicitanten uit het hele land aan, niet alleen uit de directe omgeving. De schijnbare toename in bereikbaarheid wordt daarmee tenietgedaan door bredere arbeidsconcurrentie.
Hogere concurrentiedruk
De belangrijkste boodschap uit het onderzoek is dus: hybride werken vergroot het zoekgebied, maar leidt niet automatisch tot betere kansen op de arbeidsmarkt. Met name voor bepaalde beroepsgroepen kan het de concurrentiedruk zelfs verhogen.
Met dit onderzoek levert Stella van Lent een waardevolle bijdrage aan het denken over digitale mobiliteit als nieuwe component in bereikbaarheid naast nabijheid en fysieke verplaatsing. Het sluit daarmee goed aan bij de nieuwe mobiliteitsvisies waarin ook brede welvaart en ruimtelijke effecten van beleid worden meegewogen.
Meer lezen
Delen via