Thema Aanbesteden
Voor het bepalen van de proportionaliteit van de omzeteis wordt een kleurenbalk gebruikt. In deze blog worden daar enkele vraagtekens bij geplaatst.
Door Rob Luiten
Het proportionaliteitsbeginsel is een van de beginselen van het aanbestedingsrecht. Het houdt in dat de keuzes die een aanbestedende dienst maakt en de eisen en voorwaarden die hij stelt bij een aanbesteding in redelijke verhouding moeten staan tot de aard en omvang van de aan te besteden opdracht.
Met de nodige toelichtende tekst, praktische voorbeelden en voorschriften geeft de Gids Proportionaliteit handvatten voor een redelijke toepassing van het genoemde proportionaliteitsbeginsel. Zo ook met betrekking tot het stellen van omzeteisen.
Draagkracht van de opdrachtnemer
Een omzeteis valt in de categorie eisen op het gebied van financiële en economische draagkracht. Eisen in deze categorie zijn met name gericht op het garanderen van continuïteit van de opdrachtnemer. Wat specifieker kun je zeggen dat een omzeteis een ondergrens aangeeft met betrekking tot de capaciteit van een onderneming. Denk daarbij aan de beschikbaarheid van mensen en materieel.
Bij het stellen van een omzeteis is het van belang om goed naar het nut daarvan te kijken. Heeft een omzeteis geen meerwaarde, dan is deze niet noodzakelijk en zal er ook moeilijk een dragende motivering bij te geven zijn. Bij het stellen van een omzeteis kunnen de specifieke omstandigheden van het geval een belangrijke rol spelen. Het niet of wel stellen van en bepaalde omzeteis blijft telkens een opdracht/projectspecifieke afweging.
Zoals gezegd geeft de Gids Proportionaliteit handvatten en op een aantal onderwerpen doet de Gids dat met behulp van kleurenbalken. Deze geven met een kleurovergang van komkommergroen naar oranje naar rood een bepaalde mate van proportionaliteit aan. Zo is er een specifieke kleurenbalk met betrekking tot de omzeteis, deze is hieronder weergegeven.
De Gids Proportionaliteit geeft als verklarende factor voor de omvang van een omzeteis de mate van complexiteit van de opdracht. 'Bij een eenvoudige opdracht zal het belang van een omzeteis aan de onderkant van de schaal liggen. Naarmate het werk ingewikkelder wordt, kan een omzeteis van enige omvang wenselijk zijn, bijvoorbeeld 50%, 100% of 150% van de raming.'
Als ik dit interpreteer dan is bij een redelijk eenvoudige opdracht een omzeteis tot 50% en bij een complexer wordende opdracht een omzeteis tot 100% of zelfs 150% van de opdrachtwaarde als proportioneel te zien.
Te hoge en te lage omzeteisen
In de praktijk van het aanbesteden hebben we nogal eens te maken met (te) hoge omzeteisen. Dat zijn dan omzeteisen die aan de bovenkant van de schaal (in het rode gebied) liggen en dan dus ook een navenant deugdelijke dan wel zwaarwegende onderbouwing van de aanbesteder vragen. Over de noodzaak van dergelijke eisen kan de nodige discussie ontstaan.
Maar hoe zit het met omzeteisen aan de onderkant van de schaal, laten we zeggen tot de genoemde 50%. Met andere woorden: kan er ook sprake zijn van te lage omzeteisen? Zijn er aanbesteders of ondernemers die ervaring hebben met omzeteisen tot bijvoorbeeld 5% van de opdrachtwaarde?
Persoonlijk heb ik mijn vraagtekens bij een dergelijke, in verhouding lage, omzeteis.
Ik stel daarom de volgende vragen:
- Heeft de omzeteis enig nut?
- Wordt met de omzeteis de continuïteit van de opdrachtnemer daadwerkelijk geborgd?
- Borgt de omzeteis dat de opdrachtnemer voldoende capaciteit heeft om de opdracht deugdelijk uit te voeren en op tijd op te leveren?
Is het antwoord op de drie bovenstaande vragen telkens 'nee', dan ontbreekt het nut en het effect in relatie tot continuïteit en capaciteit. Is er aan de onderkant van de schaal altijd sprake van ontkennende antwoorden op de drie bovenstaande vragen dan pleit ik voor een aanpassing van de kleurenbalk, zodat deze niet begint met groen, maar op zijn minst met oranje of zelfs rood.
Meer informatie
Delen via