“Fantastisch middel dat helpt bij transparante besluitvorming”

Een communicatie-instrument dat ervoor zorgt dat de kwaliteit van de infrastructuur betekenis krijgt voor bestuurders. Daaraan hebben de provincies in Nederland behoefte. De Bestuurlijke KwaliteitsindeX infrastructuur (BKXi), een initiatief van vier provincies, beantwoordt aan die behoefte. Onder projectleiding van CROW is er een BKXi 1.0 versie tot stand gekomen.

“De gemiddelde techneut vindt het lastig technisch jargon te vertalen naar relevante informatie voor een bestuurder”, zegt Jan Maurix, programmaleider infrastructuur bij Provincie Noord-Brabant. Die provincie worstelde intern met die vertaalslag en bleek in het Interprovinciaal Overleg niet de enige. Maurix: “Assetmanagers van alle provincies gaven aan behoefte te hebben aan een communicatie-instrument waarmee zij op het juiste niveau met de bestuurder om tafel kunnen om het functioneren van de infrastructuur te bespreken.”

Daarop sloegen vier provincies – Noord-Brabant, Gelderland, Zuid-Holland en Noord-Holland – de handen ineen om te kijken of ze samen zo’n instrument zouden kunnen ontwikkelen. “Waarbij het streven is dat straks alle provincies het instrument omarmen”, geeft Marco Berkhout, sectormanager dagelijks beheer bij Provincie Noord-Holland, aan. “Elke provincie is vrij in die keuze, maar we proberen wel zo te sturen dat iedereen er het belang van inziet.”

Het instrument dat uit dit provinciale initiatief, onder projectleiding van CROW, is voortgekomen, is de Bestuurlijke KwaliteitsindeX infrastructuur (BKXi). “Een handzaam document voor de ambtelijke beheerorganisatie.” Zo omschrijft Rinus Kuijper het. Hij is beleidsstrateeg beheer en onderhoud bij Provincie Gelderland. “Het is een 1.0 versie. We gaan nu kijken hoe het instrument wordt toegepast en hoe de ervaringen zijn.”

Streefwaarden

De BKXi geeft in een aantal indicatoren weer hoe de infrastructuur van een organisatie functioneert en hoe deze bijdraagt aan de doelen van de organisatie. “Die doelen vormen de basis”, zegt Kuijper. “Wat vinden bestuurders belangrijk en wat minder belangrijk de komende jaren? Dat geven zij aan in zogenaamde streefwaarden op vier terreinen: veiligheid, leefbaarheid, bereikbaarheid en milieu. Op die terreinen hebben we effectindicatoren geformuleerd. Bij veiligheid is dat bijvoorbeeld het aantal dodelijke ongevallen, bij milieu gaat het om de trede op de CO2-ladder.”

Welke impact bestuurlijke afspraken over deze streefwaarden zouden kunnen hebben op het wegbeheer illustreert Kuijper aan de hand van een fictief voorbeeld. “Gechargeerd hoor, politici zullen die keuze niet maken, maar stel: het bestuur vindt veiligheid heel belangrijk en het milieu helemaal niet. Het streven is nul verkeersdoden per jaar. Er staan veel bomen langs de provinciale wegen. Bij deze streefwaarde kan een maatregel zijn dat we al die bomen gaan kappen.”

Marco Berkhout legt uit wat deze manier van werken oplevert: “Met de BKXi kun je voor je eigen organisatie inzichtelijk maken hoe je presteert, dat kun je over de jaren heen laten zien. Zo kun je verantwoording afleggen aan het bestuur. Het is helder en transparant. Ook is het een mooie basis voor gesprekken met aannemers. En als de BKXi straks helemaal gereed is en alle provincies het instrument in gebruik hebben, kunnen we kijken hoe andere partijen presteren op het gebied van infrastructuur. Dan kunnen we elkaar uitdagen op onderwerpen. Benchmarken wordt soms als een bedreiging gezien, maar ik zie het als een meerwaarde.”

Universeel toepasbaar

De BKXi is bedoeld voor de provinciale infrastructuur. “Maar deze kwaliteitsindex is zo ontworpen dat hij straks ook toepasbaar is voor organisaties die verantwoordelijk zijn voor een andere verzameling kapitaalgoederen”, geeft Maurix aan. “Zo kan het instrument bijvoorbeeld worden ingezet bij beoordeling van de openbare ruimte of van vastgoed. Bedoeling is dat de eindversie van de BKXi op kennisportaal iAMPro komt, zodat iedereen er gebruik van kan maken.” 

Kuijper denkt dat ook gemeenten er baat bij kunnen hebben. “Wel kan ik me voorstellen dat er bij gemeenten misschien een maatlat moet worden toegevoegd, zoals aantrekkelijkheid of aanzien. Maar die mogelijkheid biedt de index.” Berkhout vervolgt: “Bovendien past het instrument binnen het assetmanagement-gedachtegoed en bij het plan, do, check, act-principe, waarmee ook steeds meer gemeenten werken.” 

De inrichting nog 

Voorlopig is het nog niet zover. Eerst zal de Bestuurlijke KwaliteitsindeX infrastructuur op basis van praktijkresultaten in Gelderland, Noord-Brabant, Noord-Holland en Zuid-Holland worden aangescherpt. “Het huisje is er. Nu de inrichting nog”, zegt Berkhout. “Het is nog wel een zoektocht naar eenvoudig meetbare effectindicatoren die inhoudelijk iets zeggen over een bepaald beleidsthema.”