Toekomst met zelfrijdende auto's vraagt andere kijk op wegbeheer

Verkeersnet.nl interviewde de verkeerskundige over de betekenis van deze ontwikkelingen.

“Een rotonde is nu veilig omdat mensen met elkaar contact maken. Heeft de zelfrijdende auto straks nog een rotonde nodig? De voertuigen communiceren toch al met elkaar. Is een kruispunt dan niet logischer?” Het is een van de voorbeelden die John Boender geeft aan Verkeersnet. Wat logisch lijkt voor automobilisten hoeft niet altijd de oplossing te zijn voor zelfrijdende auto’s.

CROW houdt zich al jaren bezig met het maken en actueel houden van ontwerprichtlijnen voor wegen. Deze worden gebruikt door Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten en andere partijen. Door overal uniforme wegen neer te leggen, kunnen automobilisten makkelijk van A naar B komen, want bij alle elementen in de wegen weten de bestuurders wat zij moeten doen.

Oog op de toekomst

John Boender houdt met het opstellen van de nieuwe richtlijnen rekening met de toekomst. Richtlijnen die vandaag bedacht worden, mogen de ontwikkeling van de zelfrijdende auto’s niet in de weg staan. Iets wat in het plaatje past van de Nederlandse attitude tegenover de verkeersinnovatie.
Oud-minister Melanie Schultz van Haegen wilde immers dat Nederland een testland zou worden voor zelfrijdende voertuigen. De experimenteerwet die dit mogelijk maakt is inmiddels bijna rond.

Bedrijven kunnen na de invoering vergunningen aanvragen om deze voertuigen zonder bestuurder de weg op te laten gaan. CROW is ook bij deze experimenten betrokken door advies te geven op aanpassingen die allicht nodig zijn.

Veiligheidsmarge

Een van die aanpassingen heeft te maken met de veiligheidsmarge van de auto. Deze verschilt aanzienlijk van reguliere bestuurders. John Boender legt uit: “Wanneer wij met onze auto willen invoegen op de snelweg, en het is druk, dan kunnen we invoegen door goed te kijken, de richtingaanwijzer te gebruiken en ons er tussen te ‘duwen’. Het is immers geven en nemen. Een zelfrijdende auto kan dit niet, aangezien die niet met het ‘gewone’ verkeer praat. Bovendien heeft deze auto te maken met zijn veiligheidsmarge. Wij hebben misschien maar 5 meter ruimte nodig, maar de zelfrijdende auto  wellicht 10 meter. Het invoegen in druk verkeer wordt daarom lastiger. Moeten we die in- en uitvoegstroken daarom langer maken?”

Ook wegversmallingen spelen dan een rol, iets waarbij de mogelijke experimenten al rekening mee gehouden wordt: “Als een zelfrijdend voertuig bij een test bijvoorbeeld door een versmalling moet rijden, kan dat in sommige gevallen lastig worden. De auto houdt namelijk een veiligheidsmarge aan waardoor die misschien niet door de versmalling past.”

Deze situaties worden dan ook meegenomen in de adviezen van CROW met betrekking op de experimenten: “We kunnen bepaalde verkeerssituaties aanbevelen als onderdeel van een pilot. Zo proberen we nog wat extra onderzoeksvragen mee te geven waar anderen ook iets aan hebben.”

Experimenteren

Als een gemeente aan de experimenten mee wil doen, is het van belang dat de wegmarkering wel klopt.
“Veel systemen, zoals rijstrookassistentie, werken met sensoren. Deze zoeken de markering op de weg en reageren daarop. Toch zie je weleens dat een stukje markering is weggesleten. Als automobilist begrijp je wel dat een streep gewoon doorloopt, ook al is die op sommige plaatsen slecht zichtbaar. Maar begrijpen de sensoren dat ook? Of gaan die uit van perfecte strepen? Dat zou betekenen dat de belijning continu 100 procent bijgewerkt moet zijn. Dat kan niet.” Daarnaast zijn er ook wegen die helemaal geen markering hebben.

John Boender legt hiermee uit dat de makers van de systemen en de wegbeheerders regelmatig met elkaar in overleg moeten treden. “Je moet er 100 procent vanuit kunnen gaan dat de auto de controle houdt, of dat de auto op tijd het stuur teruggeeft aan de automobilist wanneer de systemen het even niet meer weten.”

De overleggen over het onderwerp blijven niet alleen nationaal. Maar gaan ver buiten de landsgrenzen. Zo is Rijkswaterstaat betrokken bij diverse internationale overleggen over het onderwerp.

Relevante links

Themapagina mobiliteit en zelfrijdende voertuigen
Themapagina wegontwerp en zelfrijdende voertuigen